Wat is het?
Oedeem is een vochtophoping in het lichaamsweefsel, het begint met een gevoel van spanning in de huid door zwelling van bijvoorbeeld van het been/ de benen. De oorzaak van veneus oedeem zijn kleppen in de aderen die niet optimaal werken waardoor er geen goede bloedstroming en vochtafvoer plaatsvindt.
Chronische veneuze insufficiëntie (CVI, tekortschieten van de aders) behoort tot een van de meest voorkomende ziekten. Het komt voor bij één op de acht volwassenen. M.n. ouderen, zwangere vrouwen en invalide mensen.
Oorzaken
- Afwijking in het aderlijke stelsel.
De meest voorkomende oorzaak van veneus oedeem is een afwijking in het aderlijke stelsel, dus een afvoerstoornis. Hierbij wordt het bloed onvoldoende afgevoerd, hetgeen leidt tot opeenhoping van vocht. In staande houding moet het bloed in de aderen, tegen de zwaartekracht in, naar boven worden gepompt (kuitspierpomp). Lopen (bewegen) is daarom goed voor de bloedafvoer, lang staan of zitten is slecht voor de bloedafvoer door de aderen. In de aderen zijn kleppen aanwezig die in verticale houding het terugstromen van het bloed naar de voeten verhinderen. Als deze kleppen niet meer goed afsluiten, stroomt het bloed gemakkelijk terug naar beneden, zodat de druk in de aderen en haarvaten toeneemt en de aderen verwijden.
- Veneuze trombose (bloedstolsel dat een ader afsluit/verstopt):
Een acute trombose ontstaat binnen 2 a 3 dagen. Het been is pijnlijk gezwollen en warm en de huid kan roodpaars verkleurd zijn. De aders zijn beter zichtbaar en lopen is vaak pijnlijk. Vooral de eerste paar maanden na een trombose treedt vrij vaak recidief (herhaling) op. Het gevolg van een trombose kan zijn dat de kleppen niet meer goed sluiten. NB: Trombose wordt niet altijd opgemerkt. De gevolgen worden soms jaren lang door het lichaam gecompenseerd.
- Te weinig spieractiviteit (rolstoel).
Kenmerken
- oedeem, rond de enkels en in de onderbenen
- moe gevoel in de benen, rusteloze benen
- spataders
- geel-bruine verkleuring van de huid (purpura jaune d’ocre)
- krans vanzichtbare blauwe vaatjes bij de enkel (corona phlebectatica)
- nachtelijke krampen
- dunne, kwetsbare huid en eczeem
- open been
De behandeling van oedeem is afhankelijk van de aard van de zwelling; wordt deze veroorzaakt door een verminderde afvoer via de aderen (veneus oedeem) of door een verminderde werking van de lymfevaten (lymfoedeem).
NB: oedeem kan ook ontstaan door zwangerschap (meer druk op het vaatstelsel), trauma (denk aan een verstuikte, dikke enkel), ontstekingen, allergieën, nierziekten, hart- en vaatziekten en veranderingen in de samenstelling van het bloed.